اگر چه رابطه با آمریکا هنوز مناقشه برانگیز است اما تابوی مذاکره‌ی مستقیم با ایالت متحده آمریکا از بین رفته تا ظریف دست کری را بفشارد. این یکی از دستاوردهای گفتگوهای سه‌گانه‌ی ژنو بوده که شاید کمتر به آن پرداخته شده. شاید همین موضوع آمریکا یکی از دلایل موفقیت تیم مذاکره کننده بود. افکار عمومی داخلی تمرکز خود را به رابطه با آمریکا و به ویژه شعار «مرگ بر آمریکا» داده بودند و در نهایت ایران از غنی سازی بیست درصدی عقب نشینی کرد و متعهد به عدم استفاده از نسل تازه‌ی سانتریفیوژها شد.

جزئیات مذاکره را وقتی از بیانیه مشترک ایران و تروئیکای 3+3 می‌خوانیم متوجه امتیازهای زیادی از ایران میشویم که خط قرمز تیم مذاکره کننده‌ی جلیلی بود. حالا خط قرمز ایران که «حق غنی‌سازی» است باقی مانده اما در 5 درصد که هزینه‌ی غنی سازی آن کم است. به نظر من ایران غنی‌سازی بیست درصدی را اول به دلیل نیاز برنامه هسته‌ای-تحقیقاتی خود و دوم برای لجاجت با نظام‌های سرمایه‌داری و سلطه‌طلب انجام میداد. در توافق سه جانبه‌ی ایران، ترکیه و برزیل قرار بود این سوخت از بیرون به ایران برسد که دولت اوباما جلوی آن را گرفت. ایران نیازی به غنی‌سازی بیست درصدی ندارد و اگر این مواد از بیرون به داخل برسد حتما به سود جمهوری اسلامی است تا در هزینه‌های سنگین برنامه‌ی هسته‌ای خود صرفه‌جویی کند.

شاید در صحبت‌های ظریف و کری پس از قرائت بیانیه مشترک ظریف- اشتون تناقض‌ دیده شود اما در اصل آنها یک حرف میزنند با این تفاوت که برای خوراک داخلی و تامین نظر متحدان خود رنگ دیگری به آن می‌دهند. ایران فعالیت در آب سنگین اراک را محدود کرده و در توافق نامه این موضوع درج شده. کری می گوید باید فعالیت‌های این تاسیسات هسته‌ای متوقف شود و ظریف در پاسخ می‌گوید ما با همین شرایطی که داریم ادامه می‌دهیم. آژانس در گزارشی اعلام کرده ایران فعالیت‌ها در اراک را کاهش داده. می‌شود از این تصاویر نتیجه گرفت جمهوری اسلامی بعد از انتخابات 24 خرداد به هر دلیلی تصمیم گرفته از فعالیت‌های هسته‌ای خود عقب‌نشینی کند اما سرسختی خود را برای این حق نشان دهد. دکتر روحانی بارها  تاکید کردند زمان کم است و آنها ظاهرا می‌خواهند در درجه اول با محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای تحریم‌ها را بردارند و پس از آن پرونده را به شورای حکام آژانس برگردانند. این یکی از همان وعده‌های مهم و خاموش حسن روحانی بود که در صورت تحقق می‌توانیم بگویم تا درصد زیادی مساله هسته‌ای حل شده است. بدون شک تا رسیدن به این موضوع راه طولانی و سختی‌های بسیار ِ دپلماتیک و سیاسی باقی مانده اما نه دور از دسترس است و نه غیر قابل باور. احتمالا پس از آن ایران با ادامه شکاف در بین نظرات قدرت‌های جهانی مانند سال‌های 82 تا 84، نسبت به  ادامه و پیشرفت برنامه‌ی و اهداف هسته‌ای خود اقدام خواهد کرد.

در این شش ماه که کارگروهی برای نظرات بر روند تعهدات ایران و تروئیکای 3+3 تشکیل خواهد شد، اتفاقات بسیاری رخ خواهد داد. تلاش افراطیون ادامه خواهد داشت و اقدامات پیشگیرانه به همراه مدیریت تنش‌ها از سوی طرف‌های مذاکره برای حل این مناقشه‌ی پیچیده صورت خواهد گرفت. بنده در این مورد بسیار امیدوارم زیرا حسن روحانی در ادامه‌ی بامداد توافق ضربه‌های سنگینی به جریان افراطی داخلی وارد کرد. او نامه‌ای به رهبری نوشت و پاسخ حمایتی گرفت. از سوی دیگر در حضور خانواده‌ی دانشمندان ترور شده‌ی هسته‌ای سخنرانی زنده تلویزیونی کرد و همین طور با لحن تندی پاسخ اوباما را نیز داد. دکتر روحانی گفت خواست ایران برای رسیدن به بمب هسته‌ای «جوک تاریخی» است.

ایران و آمریکا درک متقابلی از این سخنان دارند و انتظار می‌رود تاثیری بر روند مذاکراتشان نگذارد. اوباما در سخنرانی بامدادی‌اش به وقت تهران تاکید کرد از کنگره خواسته تا تحریم جدیدی وضع نکند تا دولت ایران با کاهش مشکلات اقتصادی بتواند راحت‌تر مذاکره کند. برداشت من از این رویداد نشان می‌دهد تونلی از اعتماد بین دو دولت زده شده. تونلی که شاید داماد ی هموطن ِ جان کری و افکار عمومی ایرانی نیز در آن نقش داشتند.

به گمان من جامعه مدنی ایران و شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در این مذاکرات داشتند. وقتی به پست‌های نیروهای به اصلاح حزب‌الله‌ی در گوگل‌پلاس و طبقه‌ی متوسط ِ مدرن ِ شهری در توییتر نگاهی بیاندازیم متوجه فشار افکار عمومی می‌شویم. همان فشار و تاثیری که در بازگشت حسن روحانی از نیویورک و دوگانه‌ی استقبال-لنگ ِ کفش دیده شد. همین حالا گروهی از فعالان مدنی و هواداران دولت در فرودگاه مهرآباد منتظر بازگشت مذاکره کننده‌ی ارشد ایران از ژنو هستند و در شبکه‌های اجتماعی تدارک این هماهنگی را بین خود دیده‌اند.

همان طور که در پست قبلی گفتم این تلاش‌ها نه برای خواست ملی نسبت به دستیابی به انرژی هسته‌ای یا نجات جمهوری اسلامی از لبه‌ی پرتگاه به سوی جنگ و بحران، بلکه برای بهبود وضع معیشت مردم است. بهبود وضع معیشت و روابط خارجی راه برای حل مناقشات داخلی به صورت مدنی را هموار می‌سازد. فعالان مدنی امروز ایران به دنبال بازشدن فضا هستند تا آگاهی را در میان مردم نشر بدهند. بدون آگاهی و شجاعت مدنی به تغییری نمی‌رسیم و این موضوع را بسیاری از کنشگران منطقی و صلح‌طلب که عموما هوادار حقوق اقلیت‌ها نیز هستند درک می‌کنند. به عنوان فعال مستقل حقوق بشر با تمرکز بر اقلیت‌های جنسی نسبت به حل مناقشه‌ی هسته‌ای خوشبینم تا با خارج شدن جو کشور از حالت امنیتی، بحرانی و ویژه، برای رسیدن صدای رنگین‌کمانی‌ها به ایرانیان گام‌های موثری برداریم.

پیوست به پست: ایسنا: جزئیات توافق ایران و 1+5 در ژنو + متن «برنامه اقدام مشترک»

خارج از پست: درود بر شرف بچه‌های فوتبال ساحلی که در جام بین قاره‌ای قهرمان شدند و تیم والیبال ایران که در جام قهرمانان قاره‌ها با پیروزی‌های شیرین کام ملت ایران را شیرین‌تر کردند.